NGUY CƠ GIA TĂNG BỆNH TIM MẠCH TRONG MUA LẠNH VÀ CÁCH PHÒNG TRÁNH

Bệnh tim mạch là nhóm các bệnh lý liên quan đến tim và mạch máu, bao gồm các rối loạn ảnh hưởng đến cấu trúc và chức năng của hệ thống tim mạch. Các bệnh này có thể ảnh hưởng trực tiếp đến chức năng bơm máu của tim và lưu thông máu trong cơ thể, gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Bệnh tim mạch là một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên thế giới. 

Các bệnh lý tim mạch phổ biến bao gồm: bệnh mạch máu, các bệnh liên quan đến van tim, rối loạn nhịp tim, bệnh cơ tim, bệnh tim bẩm sinh và nhiễm khuẩn tim. Việc nhận biết và điều trị kịp thời các vấn đề này là yếu tố quan trọng để bảo vệ sức khỏe tim mạch, giảm thiểu nguy cơ biến chứng nguy hiểm.

Vì sao các biến cố tim mạch sẽ gia tăng vào mùa lạnh? 

Các biến cố tim mạch, như nhồi máu cơ tim, đột quỵ, và suy tim, có xu hướng gia tăng trong mùa lạnh do một số yếu tố sinh lý và môi trường tác động lên cơ thể. Cụ thể:

1. Tăng huyết áp: Sự co thắt mạch máu: Khi trời lạnh, cơ thể phản ứng bằng cách co lại các mạch máu ngoại biên (ở tay, chân, và các khu vực xa tim) để giữ ấm. Điều này làm tăng sức cản trong hệ tuần hoàn, khiến huyết áp tăng lên. Huyết áp cao kéo dài là yếu tố nguy cơ quan trọng đối với các bệnh tim mạch, bao gồm nhồi máu cơ tim và đột quỵ. Ngoài ra, huyết áp cao làm tim phải làm việc vất vả hơn để bơm máu qua hệ mạch, dễ dẫn đến suy tim hoặc làm trầm trọng thêm tình trạng tim mạch ở những người đã có sẵn bệnh lý tim mạch.

2. Tăng nhịp tim và hoạt động tim: Trong mùa lạnh, cơ thể cần tiêu tốn nhiều năng lượng hơn để giữ ấm, điều này làm tăng nhịp tim và làm việc nhiều hơn cho tim. Việc tăng nhịp tim có thể gây áp lực lớn đối với những người có tim yếu hoặc mắc bệnh tim mạch

3. Sốc nhiệt độ: Cơ thể phải đối phó với sự thay đổi nhiệt độ đột ngột, đặc biệt là khi từ môi trường ấm áp chuyển ra ngoài trời lạnh. Sự thay đổi này có thể gây ra sự thay đổi bất ngờ trong huyết áp và nhịp tim, làm tăng nguy cơ các biến cố tim mạch.

4. Tăng đông máu: Trong mùa lạnh, máu có xu hướng đặc lại để bảo vệ cơ thể khỏi sự mất nhiệt. Sự tăng đông máu này có thể làm tăng nguy cơ hình thành cục máu đông, đặc biệt là ở những người có tiền sử bệnh động mạch vành hoặc đã có các vấn đề về mạch máu. Cục máu đông có thể dễ dàng làm tắc nghẽn các động mạch, dẫn đến nhồi máu cơ tim hoặc đột quỵ.

4. Ít vận động: Trong mùa lạnh, nhiều người có xu hướng ít vận động hơn, đặc biệt là khi thời tiết xấu hoặc quá lạnh. Việc thiếu vận động làm tăng nguy cơ béo phì, tăng huyết áp, và tăng mức cholesterol, tất cả đều là các yếu tố nguy cơ của bệnh tim mạch.

5. Tăng mức độ stress:Mùa lạnh cũng có thể dẫn đến sự thay đổi trong tâm lý, như cảm giác cô đơn, trầm cảm hoặc căng thẳng do thiếu ánh sáng mặt trời và thời gian ngoài trời. Căng thẳng tinh thần có thể làm tăng nồng độ hormone như cortisol, khiến huyết áp tăng và làm tăng nguy cơ các vấn đề tim mạch.

6. Thay đổi chế độ ăn uống: Vào mùa lạnh, nhiều người có xu hướng ăn nhiều thực phẩm giàu chất béo, calo và muối để cảm thấy ấm áp. Điều này có thể góp phần làm tăng mức cholesterol xấu (LDL), đồng thời làm tăng huyết áp và gây căng thẳng cho tim.

7. Ảnh hưởng của các bệnh lý khác

• Bệnh hô hấp: Mùa lạnh thường đi kèm với tỷ lệ mắc các bệnh hô hấp (như cúm, viêm phổi) tăng cao. Những bệnh lý này có thể làm trầm trọng thêm tình trạng bệnh tim mạch, vì chúng gây ra sự căng thẳng cho hệ thống tuần hoàn và hô hấp của cơ thể.

• Sự thay đổi trong hệ miễn dịch: Cơ thể có thể phản ứng mạnh hơn với nhiễm trùng trong mùa lạnh, làm gia tăng mức độ viêm trong cơ thể. Viêm có thể kích hoạt quá trình xơ vữa động mạch, làm tăng nguy cơ bệnh tim mạch.

Dấu hiệu nhận biết và cách sơ cứu tạm thời bệnh nhân bị tim mạch?

Đây là những dấu hiệu đặc trưng mà người bệnh có thể gặp phải trong các tình huống cấp cứu tim mạch:

• Cảm giác tức ngực, đau rát hoặc ép ở vùng ngực: Đây là triệu chứng phổ biến nhất. Người bệnh thường mô tả cảm giác như có một áp lực mạnh đè lên ngực, hoặc cảm giác bị ép, bóp nghẹt. Cơn đau có thể kéo dài từ vài phút đến vài giờ, và có thể giảm dần theo thời gian. Đặc biệt, đau ngực là dấu hiệu quan trọng giúp nhận biết tình trạng nhồi máu cơ tim

• Đau ở một hoặc hai bên cánh tay, đặc biệt là cánh tay trái: Đau có thể lan từ ngực ra các bộ phận khác của cơ thể, đặc biệt là cánh tay trái, nhưng cũng có thể lan ra cánh tay phải, lưng, vai, hoặc hàm. Đây là một dấu hiệu cảnh báo phổ biến của cơn đau tim, do tim không cung cấp đủ máu và oxy cho cơ thể.

• Đau ở phần lưng, vai, cổ, hàm hoặc phần trên của dạ dày, đặc biệt, đau vùng trên dạ dày có thể dễ bị nhầm lẫn với triệu chứng của chứng khó tiêu (trào ngược dạ dày - thực quản). Tuy nhiên, khi đau này kèm theo các triệu chứng khác như khó thở, mệt mỏi hoặc đổ mồ hôi lạnh, nó có thể là dấu hiệu của đau tim.

• Khó thở, hụt hơi kèm theo cảm giác bị đau ngực: Khó thở xảy ra do tim không thể cung cấp đủ oxy cho cơ thể, dẫn đến cảm giác hụt hơi hoặc khó thở. Khi đi kèm với đau ngực, triệu chứng này càng đáng lo ngại hơn, đặc biệt nếu bạn không làm việc nặng hoặc không có lý do rõ ràng khiến bạn khó thở.

• Đổ mồ hôi lạnh ngay cả khi không vận động mạnh) là một dấu hiệu thường gặp khi bị đau tim. Cảm giác đổ mồ hôi này có thể đi kèm với cảm giác lo âu hoặc sợ hãi, và thường xảy ra khi cơ thể đang phản ứng với tình trạng căng thẳng hoặc thiếu máu cấp tính đến tim.

• Cảm giác buồn nôn và nôn mửa kèm các triệu chứng đi kèm khác. Triệu chứng này có thể gây nhầm lẫn với vấn đề tiêu hóa, nhưng nếu kèm theo đau ngực, khó thở hoặc các triệu chứng khác, bạn nên cẩn trọng.

Khi bệnh nhân lên cơn đau tim, việc thực hiện sơ cứu đúng cách có thể giúp cải thiện cơ hội sống sót và giảm thiểu tổn thương cho tim. Dưới đây là các bước sơ cứu tạm thời bạn có thể thực hiện:

• Gọi cấp cứu ngay lập tức (115) là bước quan trọng nhất. Nếu có thể, hãy cung cấp thông tin về triệu chứng và tình trạng của bệnh nhân để đội cấp cứu chuẩn bị kịp thời. Đừng chần chừ trong việc gọi điện, bởi thời gian cứu sống là yếu tố quan trọng trong việc giảm thiểu tổn thương tim.
• Để bệnh nhân ngồi xuống và giữ yên sẽ giúp giảm bớt gánh nặng cho tim và giảm nguy cơ ngất xỉu. Việc giữ bệnh nhân ngồi ở tư thế thoải mái giúp giảm căng thẳng, hạn chế các cử động làm tăng nhu cầu oxy của cơ thể và cho phép bệnh nhân nghỉ ngơi trong lúc chờ sự trợ giúp.
• Nếu bệnh nhân đang mặc các trang phục quá chật, như cà vạt, áo khoác, thắt lưng, hãy nới lỏng chúng để tạo không gian thoải mái cho việc thở và giảm bớt sự khó chịu. Điều này sẽ giúp bệnh nhân dễ dàng thở hơn và giảm bớt cảm giác áp lực lên ngực.
• Nếu bệnh nhân ngừng thở hoặc mất ý thức, thực hiện ép tim ngoài lồng ngực bằng cách để cho người bệnh được nằm ngửa trên một bề mặt chắc chắn và phẳng. Sau đó, người thực hiện quỳ bên cạnh, đặt gót bàn tay ở khoảng giữa ngực, hai tay chồng lên nhau rồi ấn thẳng xuống ngực ít nhất 5cm. Nên thực hiện ép với tốc độ 100 - 120 lần/phút.
• Quan sát kỹ các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh nhân cho đến khi đội cấp cứu đến, đồng thời đảm bảo rằng bệnh nhân ở trong tư thế thoải mái nhất để hạn chế tổn thương tim thêm.

Mùa lạnh cần làm gì để phòng tránh bệnh tim mạch?

Để giảm thiểu nguy cơ và bảo vệ sức khỏe tim mạch, dưới đây là một số biện pháp phòng ngừa được khuyến cáo:

- Giữ ấm cơ thể

• Mặc đủ ấm: Trong mùa lạnh, cơ thể dễ bị co mạch và tăng huyết áp do môi trường lạnh. Vì vậy, cần mặc đủ ấm, đặc biệt là khi ra ngoài trời lạnh. Nên sử dụng nhiều lớp áo, đặc biệt là áo khoác giữ nhiệt, khăn quàng cổ và găng tay để bảo vệ cơ thể khỏi sự thay đổi nhiệt độ đột ngột.
• Tránh ra ngoài khi trời quá lạnh: Nếu có thể, hạn chế ra ngoài trong những ngày quá lạnh hoặc khi có gió mạnh. Khi cần ra ngoài, cần sử dụng khăn quàng, mũ len và khẩu trang để tránh tiếp xúc hơi khí lạnh gây co mạch máu ở đầu, mặt, cổ ảnh hưởng đến tim mạch.

- Đảm bảo chế độ dinh dưỡng, uống đủ nước

• Đảm bảo chế độ dinh dưỡng đầy đủ, tăng cường rau xanh, trái cây. Nên ăn nhạt dưới 5g muối 1 ngày.
• Cần bù đủ nước hàng ngày và nên uống nước ấm, tránh đợi đến lúc thấy khát mới uống.

- Duy trì hoạt động thể chất đều đặn: 

• Mùa lạnh có thể làm bạn ngại ra ngoài vận động. Tuy nhiên, bạn có thể tập thể dục trong nhà với các bài tập như đi bộ trên máy chạy bộ, yoga, hoặc các bài tập nhẹ nhàng giúp tăng cường tuần hoàn máu mà không làm cơ thể bị lạnh. 
• Nếu cần ra ngoài, hãy tập thể dục vào những giờ có nhiệt độ ấm áp hơn, như buổi sáng hoặc chiều. Các bài tập thể dục đều đặn giúp duy trì sức khỏe tim mạch, kiểm soát cân nặng và giảm căng thẳng.

- Tuân thủ chỉ định của bác sĩ:

• Bệnh nhân mắc bệnh mạn tính phải uống thuốc đều đặn theo chỉ định của bác sĩ, nhất là trường hợp bị tăng huyết áp. Các thuốc tăng huyết áp cần được uống liên tục, suốt đời, không được ngừng thuốc đột ngột và có theo dõi của nhân viên y tế.
• Những bệnh nhân có bệnh động mạch vành nên được theo dõi định kỳ, nhất là khi chuyển mùa, khi thời tiết lạnh để có biện pháp phòng ngừa và điều trị kịp thời.

Các biến cố tim mạch sẽ gia tăng ở nhóm người có nguy cơ cao như:

• Người cao tuổi.
• Người có bệnh nền như tăng huyết áp, suy tim, đái tháo đường type 2...
• Người có tiền căn thiếu máu cơ tim, đột quỵ, rối loạn chuyển hóa, rối loạn mỡ máu...

Do vậy, hãy luôn theo dõi sức khỏe và thực hiện các thói quen tốt để vượt qua mùa lạnh một cách an toàn, đảm bảo trái tim luôn khỏe mạnh qua mọi thay đổi của thời tiết.